Khi tìm hiểu về một dự án để đầu tư thì mô hình kinh doanh của dự án đó là một phần rất quan trọng. Trong thị trường crypto, mô hình kinh doanh này thường phản ánh ở cách thiết kế tokenomics. Trong bài viết này, mình sẽ cung cấp cho anh em 5 điều cần tìm cho một tokenomics tiềm năng. Hi vọng bài viết sẽ giúp anh em có được những kiến thức cơ bản để đánh giá tokenomics của một dự án crypto.
Giới thiệu
Hiện nay, thị trường crypto mở rộng, có nhiều dự án mới với các mô hình kinh doanh khác nhau. Tuy nhiên, hầu hết các mô hình tokenomics có thể được phân thành 3 loại theo mục đích sử dụng của chúng.
Token tương đương với cổ phần dự án
Những token này cung cấp cho người nắm giữ một phần lợi nhuận của dự án, thường là có một số loại quyền biểu quyết, khiến chúng tương tự như cổ phiếu, ngoại trừ:
- Quyền của cổ đông được pháp luật bảo vệ.
- Quyền của chủ sở hữu token gần như vốn chủ sở hữu được bảo vệ bằng code.Các dự án mã nguồn mở cho anh em biết code = luật. Nhưng code có thể dễ cập nhật hơn nhiều so với luật.
Tóm lại: Token dạng cổ phần dự án không dành cho tất cả các nhà đầu tư. Và lợi nhuận của nó có thể thay đổi trong những khoảng thời gian dự án khó khăn. Ví dụ Một số dự án DeFi gần đây có vấn đề về thanh khoản đã giữ lại doanh thu mà chủ sử hữu token
‘Không rõ ràng khi mọi người kiếm tiền. Nhưng khi thời gian khó khăn, các động lực thay đổi. Thí dụ. Một số dự án deFi gần đây có vấn đề về thanh khoản đã giữ lại doanh thu mà chủ sở hữu token LP nợ (chủ dự án). Các nhà đầu tư không thể thoát khỏi việc gia hạn quyền cổ đông dễ dàng..
Tuy nhiên, token bán dạng cổ phần có rất nhiều ý nghĩa:
- Chúng cho phép anh em đầu tư vào các dự án giai đoạn đầu, đặc biệt là những dự án thực sự phi tập trung do không phù hợp để trở thành các tổ chức công ty kiểm soát cổ phần của nhà đầu tư.
- Quyền của bạn là minh bạch và được lập trình.
- Vòng lặp tạo giá trị đến phân phối chặt chẽ hơn so với cổ phiếu truyền thống.
- Tuy nhiên, nhà đầu tư có thể có ít sự bảo vệ của pháp luật vì vậy hãy luôn cẩn trọng
Token có tính thanh khoản cao
Đây là các token tiện ích phục vụ các chức năng rõ ràng trong vận hành dự án, ví dụ như phương tiện trao đổi hàng hóa & dịch vụ mà dự án cung cấp. thanh toán phí gas, đổi lấy chiết khấu.
Theo các chuyên gia, các token tiện ích có cơ hội lớn nhất cho sự đổi mới trong lĩnh vực tiền điện tử nếu được tích hợp với các sản phẩm và dịch vụ trong cuộc sống thực:
Token dạng cá cược (meme hoặc shitcoin)
Các token này chỉ được liên kết với một dự án trên danh nghĩa. Họ có thỏa thuận ngầm giữa những người làm thị trường với mức giá không bằng 0 rằng nếu dự án làm tốt, giá sẽ tăng lên, giống như cách mà vé đặt cược trong một cuộc đua ngựa cho những con ngựa có chiến thắng trước đó sẽ đắt hơn.
Các danh mục không được phân loại rõ ràng, vì tất cả những người tham gia thị trường tài chính đang chơi với những người chơi khác. Theo nghĩa này, tất cả tài sản, dù có hay không, đều là giống như việc cá cược nếu chúng được giao dịch bằng cách tiếp thị, bán hàng.. Điều đó bao gồm các token gần như vốn chủ sở hữu và bán tiền tệ.
Tokenomics có các trường hợp sử dụng bền vững không bị ảnh hưởng bởi chu kỳ tăng giảm crypto
Điểm yếu nhất của bất kỳ token nào hiện nay là có nhu cầu chi tiêu mạnh mẽ không tương quan với động cơ đầu cơ.
Nhiều dự án web 3 cố gắng giải quyết vấn đề nhu cầu chi tiêu hoặc với lợi suất cao khi chp phép staking để tạm thời hấp thụ nguồn cung dư thừa hoặc dựa vào dòng người dùng đầu cơ vô tận để bơm nhu cầu.
Những cách tiếp cận này có tính phản xạ cao, dựa trên xu hướng giá hiện tại. Trong thị trường bullish, chúng nhấn mạnh động lượng đi lên của giá. Trong thị trường bear, họ làm trầm trọng thêm sự biến động đi xuống và để lại dấu vết của các nhà đầu tư hoài nghi cảnh giác với ponzi-nomics.
Đó là lý do tại sao theo các chuyên gia, các dự án web 2.5, kết hợp các sản phẩm web 2 của các trường hợp sử dụng thực tế với mô hình token hóa doanh nghiệp, có thể có tiềm năng lớn nhất để giải quyết thách thức này mặc dù việc chấp nhận tiền điện tử là thấp. Vì họ giới thiệu khả năng có nhu cầu token không liên quan đến trạng thái thị trường crypto.
Người nắm giữ token được hưởng lợi từ sự phát triển của dự án
Quyền lợi của chủ sở hữu token có thể có nhiều hình thức như sau
- Thông qua chia sẻ doanh thu cho gần như vốn chủ sở hữu hoặc token nợ, hoặc thông qua việc mua lại token bằng cách sử dụng lợi nhuận của dự án.
- Nếu trường hợp sử dụng token là để mua lại các sản phẩm / dịch vụ từ dự án, giá token sẽ có xu hướng tăng giá khi nhu cầu đối với các sản phẩm nói trên tăng lên.
Hình thức thứ hai không khác những gì xảy ra với tiền tệ trong cuộc sống thực. Khi nền kinh tế của một quốc gia tăng trưởng mạnh, nhu cầu đối với tiền tệ của quốc gia đó tăng lên khi khối lượng giao dịch kinh tế tăng lên, dẫn đến tỷ giá hối đoái tăng giá.
Một loại lợi ích khác của chủ sở hữu gián tiếp: nhu cầu chi tiêu mạnh mẽ + tăng trưởng dự án có thể cho phép dự án phân bổ nguồn cung cấp token bổ sung cho chủ sở hữu với tác động quá mức đến giá, tương tự như việc phân chia cổ phiếu từ các công ty khá giả.
Cơ chế/ kế hoạch ổn định giá token
Hầu hết các ngân hàng trung ương sử dụng bất kỳ công cụ nào mà họ có để hạn chế sự biến động tỷ giá hối đoái quá mức, vì công cụ này làm tăng chi phí giao dịch cho thương mại trong khi làm suy yếu lòng tin dài hạn đối với tiền tệ.
Token có tính thanh khoản và các token tiện ích nên nghĩ đến việc ổn định giá vì những lý do tương tự.
Các dự án phân bổ một phần lợi nhuận theo hướng mua lại token, tốt nhất là theo cách ngược chu kỳ, có xu hướng ít biến động giá hơn. Vì vậy, các dự án phân bổ lợi nhuận một cách có hệ thống để hỗ trợ thanh khoản trong nhóm LP của token của riêng họ.
Ví dụ: các token tiện ích từ FTX & Binance đều có cơ chế mua lại thường xuyên. Cả hai đều đã vượt trội so với các loại vốn hóa lớn (BTC, ETH) trong thời kỳ suy thoái hiện tại.
Nó cũng giúp những token này có tiện ích chi tiêu rõ ràng trong các sản phẩm mà nhu cầu của nó ít mang tính chu kỳ hơn hầu hết các dự án web 3 ngày nay.
Mặt khác của sự ổn định – tăng cung cấp token khi giá tăng vượt mức – ít phổ biến hơn, nhưng không kém phần quan trọng nếu token tiện ích muốn có sự ổn định giá lâu dài.
Điều này sẽ không ảnh hưởng đến những người nắm giữ nếu nguồn cung mới được phân bổ cho những người nắm giữ hiện tại hoặc nếu lợi nhuận từ “hoạt động thị trường mở” của dự án được chia sẻ với những người nắm giữ theo một cách nào đó.
Lịch trình phân phối token không cứng nhắc
Nhiều dự án cố gắng lập mô hình cung cấp token với lịch trình phân phối cố định, giới hạn nguồn cung cuối cùng và thậm chí là kế hoạch “giảm một nửa”.
Điều này trên giấy nghe có vẻ hay nhưng thực tế lại có nhiều vấn đề.
Đối với việc giới hạn nguồn cung hữu hạn thường chỉ ràng buộc nhiều năm trên lộ trình. Nó không có tác dụng gì để chống lại sự thay đổi nhu cầu trong ngắn hạn và trung hạn. Hy vọng giới hạn cung sẽ tăng giá là một ảo tưởng tâm lý hơn là thực tế.
Thứ hai, lịch phân phối cố định ràng buộc bàn tay của dự án trong việc đáp ứng tốc độ tăng trưởng của dự án và các điều kiện thị trường chung một cách không cần thiết.
Điều này đặc biệt đúng đối với token có tính thanh khoản cao, nguồn cung lý tưởng sẽ phụ thuộc vào tốc độ phát triển của dự án và sự gia tăng hoặc giảm đi kèm theo nhu cầu giao dịch.
Thật điên rồ khi có tỷ lệ phân phốii token cố định trong 10 năm trước khi dự án nhận được bất kỳ lực kéo nào mà không có dữ liệu lịch sử để dự báo tăng trưởng cơ sở. Tuy nhiên, đó là điều mà hầu hết các dự án ngày nay chọn làm để tạo ra cảm giác chắc chắn giả.
Vấn đề tương tự cũng áp dụng cho giới hạn nguồn cung cuối cùng. Nếu dự án phát triển nhanh hơn giai đoạn hiện tại, việc tăng cung cấp token cuối cùng sẽ là một đòn bẩy quan trọng để ổn định giá token. Từ bỏ tùy chọn để đổi lấy một meme có nguồn cung hạn chế là điều hết sức thiển cận.
Thiết kế đơn giản
Sự phức tạp trong thiết kế token thường là một nỗ lực để khắc phục các vấn đề với lợi nhuận hoặc tính bền vững của dự án. Nhưng đó không phải là những vấn đề mà tokenomics có thể khắc phục.
Một số dự án tiếp tục phát minh ra các “trường hợp người dùng” mới cho token, ví dụ: đất metaverse mới hoặc NFT để mua, nhiều cấp độ đặt cược, v.v. Những điều này chỉ làm rối tung những chủ đề ponzi-nom nổi bật & không thay đổi thực tế là cơ sở người dùng chủ yếu bao gồm những nhà đầu cơ có ít sự chấp nhận thực tế.
* Trường hợp sử dụng * thực sự là một trường hợp không tương quan thuận với biến động giá phản xạ của thị trường crypto. Nếu sau khi đọc tài liệu tokenomics, anh em không thể giải thích cho người khác trong 5 phút về cách hoạt động của thiết kế, hãy tự hỏi bản thân xem dự án thực sự đang cố gắng hoàn thành điều gì.
Tổng kết
Trên đây là 5 điều cần thiết để nhận biết xem tokenomics của một dự án có thực sự tốt hay không. Tuy nhiên đó không phải là tất cả, với vị thế đầu tư anh em có thể lựa chọn cách đầu tư dài hạn hay ngắn hạn để mức độ quan tâm đến tokenomics là nhiều hay ít. Nhiều khi áp đặt quá những điều kiện tìm dự án lại bỏ lỡ cơ hội kiếm lợi trên thị trường. Và thông tin cũng chỉ dành tham khảo nên anh em nên áp dụng một cách linh hoạt. CoinF sẽ tiếp tục tổng hợp và cung cấp cho anh em những thông tin hữu ích giúp anh em tăng thêm kiến thức trong quá trình đầu tư của mình.
Nếu anh em quan tâm đến các thông tin khác của thị trường và các dự án, hãy đăng ký và tham gia các nhóm, channel của CoinF dưới đây để được thảo luận cùng các admin và nhiều member khác trong cộng đồng:
