Một năm thật sự tồi tệ đối với thị trường Crypto, chúng ta bắt đầu 2022 với những niềm tin hy vọng vào việc BTC sẽ tiến thẳng lên $100k và khiến chúng ta trở nên giàu có, nhà lầu, xe hơi, du lịch hạng sang,… Chúng ta kết thúc 2022 sau hàng loạt những sự sụp đổ, mất mát, thất vọng và thậm chí mọi việc có vẻ còn chưa có dấu hiệu dừng lại. Những trend trong quá khứ đã từng gây ra những cơn sốt mà thậm chí có thể nói là lan rộng toàn cầu như NTFs, GameFi, giờ đây đã chỉ còn là những quá khứ vẻ vang. 

Đối với GameFi, việc nhận ra gần như tất cả các dự án trên thị trường đều là những mô hình ponzi ẩn mình đã khiến lượng người dùng giảm mạnh, thời gian hoàn vốn lâu và thậm chí còn chẳng thể mang lại lợi nhuận cho người chơi. Giá NFTs giảm mạnh, volume giao dịch tụt dốc nghiệm trọng, tình trạng wash trading bơm thổi ngày càng đáng báo động khiến cho nhiều nhà đầu tư mất niềm tin vào các dự án. Bên cạnh đó thì những xu hướng từng gây sốt thị trường và đem về lượng lớn TVL cho các hệ sinh thái DeFi cũng chứng kiến sự lao dốc nghiêm trọng. Ví dụ như Lending & Borrowing. Lãi suất Lending ở thời điểm hiện tại thậm chí còn thấp hơn lãi suất huy động của ngân hàng và rủi ro còn cao hơn, Borrowing thì đối mặt với nguy cơ tài sản thế chấp có khả năng giảm mạnh và chạm ngưỡng thanh lý khi thị trường rơi vào biến động 

Nói chung lại thì 2022 đã chứng kiến sự lụi tàn nhanh chóng của những trend từng làm mưa làm gió trên thị trường trước đây. Vậy câu hỏi đặt ra là liệu đâu sẽ là những xu hướng tiềm năng sẽ thu hút dòng tiền trở lại vào 2023, sau 1 năm đầy những biến động và sụp đổ thì liệu chúng ta có quyền hy vọng vào 1 năm 2023 khởi sắc hơn không?

Layer 2

Các blockchain Layer 2 nói 1 cách dễ hiểu là những dự án ra đời với mục tiêu cải thiện trải nghiệm người dùng thông qua việc giải quyết các vấn đề liên quan đến tính mở rộng nhưng đồng thời vẫn được thừa hưởng tính bảo mật từ Ethereum. Ở thời điểm hiện tại, có nhiều giải pháp Layer 2 đã ra đời và phát triển như State Channel, Plasma, Sidechain, Rollups,… 

Trong đó, Rollups là một giải pháp đang được cộng động thảo luận và quan tâm khá nhiều trong thời gian gần đây. Nói một cách ngắn gọn thì Rollups là một giải pháp mở rộng Layer 2 giúp xử lý các giao dịch ngoài chuỗi nhưng vẫn giữ được tính bảo mật của Ethereum. Cơ chế hoạt động của Rollups có thể hiểu đơn giản là hệ thống tính toán ngoài chuỗi  thực hiện chức năng tính toán giao dịch, thực thi Smart Contracts sau đó gom lại, nén và gửi kết quả vào chain để xác nhận. Nhờ vào việc gửi ngược dữ liệu giao dịch về Layer 1 để xác thực trong các block, Rollups giúp làm giảm tải lên Ethereum trong khi vẫn được thừa hưởng tính bảo mật của nó

Chính Vitalik – Buterin cũng cho rằng các giải pháp mở rộng như Rollups sẽ đóng một vai trò quan trọng đối blockchain Ethereum trong hiện tại và tương lai kể cả sau khi The Merge thành công và tiến tới Sharding. Hiện tại, đang có 2 loại Rollups chính là Optimistic Rollups vs Zk-Rollups

Zk là từ khoá được nhắc đến khá nhiều vào khoảng nửa cuối 2022, sau khi Aptos đưa cơn sốt airdrop quay trở lại thị trường với việc airdrop khủng cho người dùng, người ta bắt đầu chú ý hơn đến các dự án sử dụng công nghệ Zero-knowledge. Kể từ đó rất nhiều dự án làm về công nghệ Zk mọc lên, Zk-evm cũng từ đó mà xuất hiện. Tất nhiên phải sàng lọc một cách kỹ càng những dự án uy tín, mục tiêu phát triển dài hạn để đảm bảo túi tiền cho chính mình trong mùa downtrend lần này 

Bên cạnh đó Optimistic Rollups cũng không cho thấy sự kém cạnh của mình với 2 dự án nổi bật trên thị trường là Optimism và Arbitrum. Optimism sau khi tiến hành airdrop khủng cho người dùng cũng đã mang về cho mình một lượng lớn TVL và cả user active. Arbitrum cũng cho thấy sự tăng trưởng mạnh mẽ về cả người dùng, TVL, lượng giao dịch trong những tháng cuối năm khi mọi ánh mắt đều đổ dồn về việc Arbitrum liệu sẽ sớm ra mắt token của mình hay không 

Nói tóm lại thì theo quan điểm cá nhân của mình các dự án về Layer 2 trên Ethereum sẽ có 1 năm 2023 phát triển bùng nổ giống như những gì mà Layer 1 đã làm được trong 2020 và 2021 

Web3 Social  

Trong năm 2021, thị trường Crypto đã chứng kiến sự tăng trưởng của nhiều xu hướng trong thị trường như DeFi, GameFi, Metaverse,… Tuy nhiên, khi nhìn lại tất cả những xu hướng đó, thực tế thì đa phần người dùng hay nhà đầu tư chỉ quan tâm đến giá của token pump dump như thế nào mà chưa bao giờ trải nghiệm hay hiểu về sản phẩm/dự án đó. Chính vì thế, trong xu hướng sắp tới đây, chúng ta sẽ quan tâm nhiều hơn đến những dự án có tính ứng dụng, mang lại giá trị thực cho người dùng và hơn hết là thúc đẩy sự phát triển của không gian Web3.

Web3 Social là một trong số đó với sự phát triển nổi bật của Lens Protocol cho phép nhiều dự án khác có thể xây dựng trên Lens và tạo nên hệ sinh thái đa dạng. Lens Protocol kết hợp nhiều mảng trending bao gồm Web3 Social, Name Service (Tên miền), SocialFi, Identity. Web3 Social là mảng đang phát triển trong thị trường Web3 với nhiều đối thủ. Nhưng đối thủ đáng gờm nhất với Lens là các dự án Web2 đang nhắm đến Web3

Dù các trên dự án được xây dựng trên Lens giờ vẫn còn đang khá cơ bản nhưng tiềm năng phát triển là khá lớn khi nó tập trung vào trải nghiệm của người dùng đối với Web3. Với việc hiện đang có hàng tỷ người dùng mạng xã hội trên thế giới mỗi ngày, tiềm năng đối với những mảng như SocialFi là vô cùng to lớn mặc dù vẫn đang ở giai đoạn đầu của sự phát triển và có nhiều bài toán cần phải giải quyết. Mạng xã hội phi tập trung là một nhánh mới phát triển nhưng thực sự có tiềm năng. Việc sở hữu social graph sẽ mở ra sự tự do và cơ hội mới cho cả phía người dùng và dự án. 

High Finance DEX 

Chúng ta đã trải qua một năm 2022 thật tồi tệ, những vụ hack liên tục làm mất tài sản người dùng hàng chục triệu USD, những dự án lớn sụp đổ gây thiệt hại lên đến hàng chục tỷ USD, những vụ rug pull, rút thanh khoản,…. Trong đó nổi bật nhất có lẽ việc đế chế từng được định giá 32 tỷ USD chỉ mới cách đây không lâu FTX nhanh chóng sụp đổ vì không thể trả tiền cho người dùng. Đây là một trong những vết nhơ lớn nhất thị trường Crypto kể từ khi ra đời cho đến thời điểm hiện tại vì nó gây ảnh hưởng trực tiếp đến người dùng lên đến hàng tỷ USD.

Việc FTX liên tục lấy cắp tiền gửi của người dùng sau đó chuyển cho quỹ đầu tư Alameda Research và thất bại trong nhiều thương vụ đầu tư dẫn đến thất bại trong việc chi trả lại tiền cho người dùng đã khiến cho nhiều nhà đầu tư mất niềm tin nghiêm trọng vào các sàn CEX – sàn giao dịch tập trung.

Điển hình có thể thấy những fud liên tục gần đây của các sàn giao dịch lớn trong đó có cả Coinbase, Okex, thậm chí là cả Binance. Chính những điều này đã khiến người dùng một lần nữa đặt niềm tin vào các DEX thay vì CEX trong thời gian tới để đảm bảo túi tiền của mình 

Tuy nhiên nhược điểm và hạn chế hiện tại của phần lớn các DEX là chúng chưa phát triển đủ để đáp ứng được toàn bộ nhu cầu của các trader. Những hình thức đầu tư phái sinh phức tạp như option, forward, future vẫn chưa phát triển thực sự nổi bật trên các DEX. Khi Crypto ngày càng phát triển thì sẽ ngày càng có nhiều trader từ thị trường truyền thống bước chân vào để tìm kiếm lợi nhuận. Nếu các DEX có thể tập trung phát triển những mảnh ghép còn thiếu này thì việc chiếm lĩnh và cạnh tranh thị phần với các CEX là hoàn toàn có thể xảy ra. Bên cạnh đó NFT cũng là một mảng khá thú vị mà nhiều DEX đang chú ý đến như Uniswap, chưa rõ họ sẽ có động thái hay kế hoạch triển khai cụ thể nào nhưng rất có thể nó sẽ mang lại làn gió mới cho các DEX 

NFT

NFT là một trong những mảnh ghép chịu thiệt hại nặng nề nhất trong thị trường Crypto trong 2022 sau khi đã chứng kiến sự bùng nổ mạnh mẽ trong những năm vừa qua. Khối lượng giao dịch trên Opensea cũng như một số NFT marketplace khác rơi xuống mức thấp nhất kể từ khi cơn sóng NFT được hình thành.

Một số bộ sưu tập đình đám cũng chịu ảnh hưởng nặng nề khi giá giảm mạnh và thanh khoản giao dịch thấp, nhiều dự án còn vướng phải lùm xùm exploit, bị hack, founder qua đời, rug pull,… khiến nhà đầu tư mất nhiều trong năm 2022 vừa qua. Nhiều dự án chia từ hàng chục đến hàng trăm thậm chí hàng nghìn lần sau khi thu hút đủ sự fomo từ cộng đồng.

Dù vậy nhưng vẫn có nhiều dự án tiềm năng xuất hiện, có cộng đồng đông đảo, đội ngũ phát triển tích cực trong mùa downtrend này. Bên cạnh đó sự ra đời của khái niệm NFTFi đã mở ra một vùng đất tiềm năng mới cho các dự án liên quan đến NFT muốn phát triển. Lending/Borrowing NFT, AMM, Derivatives, Infrastructure, Aggerator,… những mảnh ghép DeFi đã từng phát triển mạnh mẽ trong quá khứ đã xuất hiện dưới dạng NFTFi. Sự đa dạng trong lĩnh vực NFT hứa hẹn sẽ giúp mảnh ghép một lần nữa kéo dòng tiền trở lại vào 2023 với những dự án mới nhiều tiềm năng và ứng dụng hơn.

Mùa downtrend này cũng là thời gian để thị trường thanh lọc những dự án bơm thổi, wash trading nhằm thu hút sự fomo từ cộng đồng trong khoảng thời gian vừa qua mà không có bất kỳ giá trị nội tại nào. NFT vẫn là một lĩnh vực tiềm năng và màu mỡ mà chúng ta có thể tiếp tục tìm kiếm lợi nhuận và cơ hội trong khoảng thời gian tới khi thị trường hồi phục trở lại 

Gaming 

Nhìn chung thì GameFi đã có một năm thật sự tồi tệ đối với tất cả các dự án. Thậm chí kể cả gã khổng lồ Axs cũng phải chịu không ít thiệt hại về cả người dùng và doanh thu trong 2022 khi nhiều người dùng nhận ra rằng phần lớn các dự án đều giống như những mô hình ponzi người sau vào trả tiền cho người trước. Điều này khiến cho gần như tất cả các dự án đều đi vào ngõ cụt và không còn phát triển nữa.

Bên cạnh đó, nhìn lại các dự án ra đời trong cơn sốt đó chúng ta có thể dễ dàng thấy được những vấn đề còn tồn đọng đối với các dự án GameFi. Từ việc hầu hết các dự án đều đang mang đậm tính Finance quá nhiều thay vì Gaming và trải nghiệm người dùng, cơ sở hạ tầng còn hạn chế và chưa thể đáp ứng đủ nhu cầu người dùng trong những khoảng thời gian cao điểm của các blockchain. Game play và đồ hoạ còn hạn chế so với các thể loại game truyền thống nếu như không muốn dùng từ “không thể so sánh”. Tình trạng bơm thổi xảy ra quá thường xuyên khiến người dùng e ngại khi xuống tiền trải nghiệm,…

Quan điểm cá nhân của mình vẫn là mình vẫn lạc quan tin tưởng vào tương lai của GameFi bởi nó đang là một hướng tiếp cận giúp Blockchain và crypto đến gần hơn với mọi người. Với sự ra đời của các Guild Game cũng như là các khoản đầu tư khủng lồ lên đến hàng tỷ USD vào cuối 2021, chúng ta có quyền mong đợi về sự ra đời của những tựa game AAA thật sự trong thị trường Crypto trong năm 2023. Điều đó sẽ một lần nữa truyền cảm hứng cho thị trường Game blockchain phát triển trở lại. 

Thị trường gaming là một thị trường có sức tăng trưởng đều đặn hàng năm và có thể đạt đến con số 200 tỉ đô với 3 tỷ người dùng vào năm 2023 nên tiềm năng phát triển của lĩnh vực gaming chưa bao giờ là thiếu cả. Crypto là cuộc chơi nơi chuyện gì cũng có thể xảy ra. Nhưng đó là câu chuyện trong tương lai, còn hiện tại thì các tựa game “Play to Earn” vẫn còn rất nhiều thứ để cải thiện, tuy vậy thì mình nghĩ rằng Gaming sẽ hoàn toàn có thể sẽ là một lĩnh vực tiềm năng tăng trưởng cao trong 2023 khi thị trường hồi phục trở lại 

Tổng kết 

Trên đây là những xu hướng tiềm năng trên thị trường crypto trong 2023 theo đánh giá của bản thân. Chúng ta đã đi qua một năm 2022 thật tồi tệ và đáng quên, dù vẫn còn đó nhiều biến số có thể ảnh hưởng mạnh đến thị trường như suy thoái kinh tế hay sự sụp đổ của Genesis Trading và DCG,…  Nhưng mình kỳ vọng rằng thị trường sẽ có sự hồi phục mạnh mẽ trong 2023 này sau một năm đầy sóng góp vừa qua. Chúng ta vẫn là những kẻ còn sống sót.