Gần đây, ConsenSys đã công bố ra mắt mạng thử nghiệm zkEVM bản beta để mở rộng quy mô của Ethereum. Cuộc cạnh tranh với các dự án Layer 2 khác như Scroll, Polygon Zkevm, Zksync… trở nên sôi động hơn trong việc sử dụng công nghệ zero-knowledge để mở rộng công cụ thực thi của Ethereum. Cuộc đua giữa các dự án Layer 2 trong không gian Zkevm làm chúng ta gợi nhớ đến các cuộc chiến của các Layer 1 năm 2021 và cuộc chiến sử dụng công nghệ optimistic rollup đang diễn ra cho giữa Arbitrum và Optimism. Những phát triển này cung cấp bối cảnh khiến cho chúng ta có thể nghĩ về việc áp dụng Zkevms trong tương lai sẽ được diễn ra như thế nào.
Khả năng tương thích và hiệu suất hoạt động của zkEVM
Năm 2021 của những Layer 1 được mệnh danh là “Ethereum Killer” đã tạo ra những bản fork EVM và cung cấp các tokens mới cho người dùng. Việc này đã thu hút được nhiều người dùng ra khỏi hệ sinh thái Ethereum. Các dự án Layer 1 đó đã triển khai lớp thực thi tương thích EVM một cách đơn giản và có hiệu suất cao dựa vào các bộ xác thực tập trung sau đó khởi chạy các quỹ Incentive để thu hút các nhà phát triển. Từ đó dẫn đến sự di cư của nhiều ứng dụng và các bản sao của Ethereum trên các mạng khác.
Không giống như các Layer 1 kể trên, ZKEVMS có sự đánh đổi giữa khả năng tương thích và hiệu suất của Ethereum. Khi Zkevm càng tương thích với phiên bản Ethereum ngày nay, thì các hoạt động hiệu suất của nó sẽ càng kém hiệu quả. Do vậy, kịch bản về Layer 1 kể trên không có khả năng hoạt động khi áp dụng ZkEVM.
Không giống như L1, zkEVM có sự đánh đổi giữa khả năng tương thích và hiệu suất của Ethereum – zkEVM càng tương thích với phiên bản Ethereum ngày nay thì các mạch chứng minh của nó càng kém hiệu quả. Cùng một cuốn sách đã hoạt động cho việc áp dụng L1 không có khả năng hoạt động ở đây.
zkEVM tối ưu hóa cho khả năng tương thích với Ethereum sẽ phải chịu mức phí cao hơn do tính toán không hiệu quả và thời gian chờ đợi lâu hơn để có được tài liệu chứng minh cuối cùng của Layer 1. Tuy nhiên, phí vẫn sẽ rẻ hơn so với L1 Ethereum và có khả năng ở cạnh tranh với với chi phí giao dịch optimistic rollup ngày nay.
Lợi ích ở đây là chức năng vượt trội mà các zkEVM này cung cấp sẽ cho phép các nhà phát triển triển khai các ứng dụng hiện có của họ mà không cần phải thay đổi hợp đồng thông minh. Miễn là người dùng sẵn sàng:
- Trả phí giao dịch cao hơn một chút so với các zkEVM được tối ưu hóa hiệu suất.
- Chấp nhận các đảm bảo về tính cuối cùng của L1 yếu hơn hoặc chậm hơn.
Do đó, các zkEVM tương đương với EVM sẽ có ưu thế hơn đối với thu hút các nhà phát triển.
Mặt khác, các zkEVM tối ưu hóa hiệu suất sẽ yêu cầu nhiều thay đổi phụ trợ hơn cho các nhà phát triển và nhà cung cấp cơ sở hạ tầng. Các khoản tài trợ, token và quỹ hệ sinh thái có thể giúp khuyến khích sự phát triển và sự chấp nhận của người dùng tham gia vào các dự án mới mẻ này. Nhưng lịch sử cho thấy những khuyến khích này là một chiến lược kém hiệu quả để áp dụng một cách bền vững. Tuy nhiên, chúng ta cũng đã chứng kiến sự tăng trưởng chậm và ổn định của Arbitrum và Optimism trong năm ngoái nên có thể mang đến hy vọng rằng những thách thức khởi động này của zkEVM có thể được vượt qua.
Arbitrum and Optimism
Có thể mất một thời gian, nhưng Arbitrum và Optimism hiện đang liên tục tăng thị phần TVL tổng thể của DeFi từ các mạng hàng đầu qua từng tháng. Trên cơ sở tương đối, các đợt tăng giá optimistic rollup chỉ theo sau BNB Chain về mức tăng trưởng TVL vào năm 2022.
Vì công cụ phát triển trên các hệ sinh thái này đã lớn mạnh giúp cho các dự án sẽ trở nên dễ dàng hơn để chuyển sang các rollups và CEX để tích hợp dưới dạng Fiat On và Off-Ramp. Khi sự cường điệu của các L1 thay thế bị loại bỏ, cam kết mở rộng thị phần của hệ sinh thái Ethereum.
Nhìn gần hơn về sự phát triển giữa Arbitrum và Optimism, các triển khai ban đầu tương phản của họ cung cấp một bài học quan trọng cho ZKEVM để học hỏi.
Optimism là dự án ra mắt token trước, nhưng sự ra mắt được kéo dài cho các đợt airdrop nên đã giúp cho Optimism bắt kịp Arbitrum khi mà Arbitrum phát triểm sớm hơn Optimism cả năm trời. Cũng nhờ hiệu ứng airdrop cho người dùng và các nhà phát triển trên hệ sinh thái Optimism đã tạo động lực cho người dùng cày airdrop chuyển qua trải nghiệm hệ sinh Arbitrum. Điều này cũng khiến cho TVL của Arbitrum tăng vọt mà không cần đến sự ra mắt của token native. 
Đối với ZKEVMS, thành công của Arbitrum cung cấp bằng chứng cho thấy các triển khai công khai không được công bố trước có thể mang lại lợi thế cạnh tranh so với các dự án, chọn thực hiện một cách tiếp cận chỉ mời sử dụng thông thường. Trong khi các bản phát hành miễn phí như cách tiếp cận của Arbitrum có nhiều rủi ro kỹ thuật hơn, một buổi giới thiệu thành công sẽ mở đường cho việc áp dụng bền vững. Sẽ không có gì đáng ngạc nhiên khi thấy một mô hình tương tự diễn ra nếu một Zkevm chọn cho một lần ra mắt không được báo trước và thiết lập lợi thế đầu tiên. Rủi ro cao, phần thưởng cao.
Sự kiện sắp diễn ra
Coinbase tích hợp Optimism, Layer 2 chuẩn bị cho quý 1 năm 2023 bận rộn
- Coinbase gần đây đã thêm hỗ trợ cho việc nạp rút ETH, DAI và WBTC trên Optimism.
- L2 tham gia Polygon với tư cách là giải pháp mở rộng quy mô Ethereum duy nhất để cung cấp các dịch vụ on-ramp của Coinbase.
- Bản nâng cấp Bedrock được chờ đợi từ lâu của Optimism có thể sẽ ra mắt mạng chính vào khoảng quý 1 năm 2023 sau khi testnet thành công trên mạng thử nghiệm Goerli của Optimism.
- Citizens’ House của Optimism sẽ phân phối 10 triệu $OP cho chiến dịch aridrop tiếp theo (Retroactive Public Goods Funding (RPGF)) thứ hai vào đầu tháng 2 năm 2023. Phần thưởng tài trợ sẽ nhấn mạnh các dự án hỗ trợ phát triển và sử dụng OP Stack.
Chainlink Automation có mặt trên Arbitrum
- Chainlink Automation là một công cụ thực thi có điều kiện thực thi các chức năng hợp đồng thông minh bằng cách sử dụng trình kích hoạt logic tùy chỉnh hoặc dựa trên thời gian. Arbitrum tham gia Polygon với tư cách là giải pháp mở rộng quy mô Ethereum duy nhất khác hỗ trợ Tự động hóa Chainlink.
- Việc tích hợp sẽ mang lại cho tùy ý một lợi thế công cụ phát triển chính so với đối thủ Optimism..
Dữ liệu on-chain
Cuối cùng là thông kê hiệu suất tài sản Layer-2 gần đây, hiệu suất của Optimism nổi bật so với nhóm-L2 là công cụ tăng lớn nhất trong giới hạn thị trường, hoạt động giao dịch và số lượng địa chỉ hoạt động trong tháng qua. Việc nâng cấp và chuẩn bị nền tảng sắp tới cho vòng thứ hai của game nhập vai có thể giải thích lực kéo này.
Mặc dù hiệu suất tích cực trên các số liệu này, Optimism đã giảm TVL lớn nhất (-15%) và CAP thị trường StableCoin (-19%) trong tháng trước, cho thấy rằng sự gia tăng sử dụng mạng không chuyển sang áp dụng triệt để và có được người dùng trung thành.
Tổng kết
Trên đây là các yếu tố sẽ ảnh hưởng tới việc áp dụng ZkEVM trong thời gian sắp tới. Đây cũng là những thông tin bạn cần lưu ý nếu có kế hoạch đầu tư vào các dự án Layer 2. Cuộc chiến giữa các dự án Layer 2 cũng sẽ trở nên sôi động hơn. Người dùng đang kỳ vọng Arbitrum season sẽ làm thị trường crypto có thể tăng trưởng mạnh mẽ trở lại. Bài viết dựa theo nguồn nghiên cứu của Messari. Bạn có thể tìm hiểu kỹ hơn tại đây.
CoinF sẽ tiếp tục cập nhật thông tin mới nhất cho bạn trên các kênh channel.
Nếu bạn quan tâm đến các thông tin khác của thị trường và các dự án, hãy đăng ký và tham gia các nhóm, channel của CoinF dưới đây để được thảo luận cùng các admin và nhiều member khác trong cộng đồng:
