NFT NFT NFT, điều gì thú vị nói lại 3 lần. Chúng ta, những người trong thị trường crypto, nói về NFT. Người dùng non-crypto nói về NFT. Báo đài cũng nói về NFT. Có thể nói, NFT đang là một điểm giao hiếm hoi giữa thị trường crypto hiện tại với thế giới truyền thống.
Theo một thống kê, trong năm 2021, thị trường mới mẻ này đã tạo nên khoản doanh thu khổng lồ $3.9 tỷ cho 22.400 creators. Hãy thử so sánh với thị trường truyền thống, cụ thể với 3 ứng viên ở đây. Ta có:
- Spotify với $7 tỷ doanh thu cho 11 triệu nhạc sĩ. Thu nhập bình quân của mỗi người là $636.
- Facebook với $300 triệu cho 2.91 tỷ người dùng. Thu nhập bình quân là $0.1.
- Youtube với $15 tỷ cho 37 triệu kênh sáng tạo. Mỗi kênh sẽ nhận được khoảng $2.47 cho mỗi kênh.
Còn với NFT, trung bình mỗi creator sẽ nhận được $147K trong 1 năm qua. Đương nhiên, các con số này chỉ mang tính chất tương đối, nhưng nó chứng tỏ được tiềm năng về sự bùng nổ cũng như mang lại thu nhập cho mọi người của NFT là rất lớn.
NFT thực sự là một thị trường còn rất trẻ, lại được thừa hưởng chất “điên” đến từ crypto. Khó một ai có thể dõng dạc tuyên bố rằng mình hoàn toàn hiểu được cách mà thị trường NFT đã và đang vận hành. Cá nhân mình cũng như vậy. Vì thế, hôm nay mình ở đây để cùng với mọi người bàn về NFT và những thứ xoay quanh nó.
Giá trị của NFT
Trước khi nói về việc đánh giá một bộ sưu tập NFT, hãy tìm hiểu xem giá trị của NFT nằm ở những điểm nào:
Tính trao đổi
Những thứ có giá trị luôn sẽ trao đổi được. NFT cũng như vậy. Việc có thể trao đổi sẽ giúp định giá NFT ở trên các thị trường thứ cấp.
Tính sở hữu
Có sự thật rằng: Bản địa số là một không gian mà bạn không thực sự sở hữu bất cứ tài sản nào. Cho đến khi NFT xuất hiện.
Tính độc nhất
NFT có thể là bất cứ thứ gì, một bức ảnh, một bản nhạc hay một đoạn video,… mà chỉ có một và chỉ duy nhất một phiên bản được bạn sở hữu. Tuy trong một vài trường hợp, bạn có thể phát hành cả bộ sưu tầm giống nhau nhưng mỗi phiên bản sẽ có id khác nhau.
Tính sử dụng
Tương ứng với mỗi thể loại NFT sẽ có một ứng dụng riêng. Tuy nhiên, NFT bắt buộc phải có tính ứng dụng nếu không sẽ trở thành thứ vật phẩm vô giá trị.
Cách đánh giá NFT
Với góc nhìn là một researcher, mình phải công nhận rằng: NFT thực sự là một thị trường rất khó để nghiên cứu. Là một sản phẩm có liên quan đến nghệ thuật, không có những khuôn mẫu để đánh giá như với các dự án bình thường. Song, vẫn có một vài điểm mà mọi người có thể để ý khi tiếp cận một bộ sưu tập NFT:
Thể loại NFT
NFT là tên gọi chung về loại tài sản này. Đi vào chi tiết, ta có rất nhiều thể loại NFT khác nhau dựa trên ứng dụng của nó. Ví dụ:
- Picture Profile NFT (PFP NFT): Là các bộ NFT được sử dụng để làm ảnh đại diện.
- Land NFT: Các NFT đất được sử dụng trong nền tảng metaverse của dự án.
- GameFi NFT: Là các vật phẩm được sử dụng trong các nền tảng GameFi.
- …
Vì khác nhau về thể loại, công dụng (utilities) của mỗi NFT cũng sẽ khác nhau. Điều này là cần thiết để lựa chọn chiến thuật đầu tư tương ứng với mỗi loại. Đây là điểm đáng lưu ý khi bắt đầu đầu tư vào NFT.
Tính nghệ thuật
NFT thường được ví như một tác phẩm nghệ thuật. Vậy nên yêu cầu tính nghệ thuật cũng cần phải được xem trọng. Phần Art là điểm chạm đầu tiên khi một người tiếp cận NFT. Một ấn tượng đầu tiên tốt có lẽ sẽ đem lại một khởi đầu thuận lợi khi bạn muốn bán bộ sưu tập của mình.
Hơn thế, NFT là một sản phẩm thường được dùng để “Flexing”, để khoe cái tôi cá nhân của mỗi người. Yếu tố ấy chính được cô đọng ở phần art chứ không phải phần nào khác.
Trong các thể loại, PFP NFT hẳn sẽ là thể loại ưu tiên tính art cao nhất. Một số yêu cầu cần có ở 1 PFP NFT có thể là:
- Sự tối giản
- Sự độc đáo
- Cá tính của bộ sưu tập (Nằm ở phần phối màu hay con vật tượng trưng)
- Bố cục
Đến đây, hãy thử kết hợp 2 yếu tố đánh giá mà mình vừa nêu ra. Đi vào trường hợp của PFP NFT. Đây là thể loại NFT được sử dụng để làm ảnh đại diện. Ta phải hiểu rằng, ảnh đại diện thường thể hiện rất nhiều cá tính của một người, phải có bố cục rõ ràng khi nhìn ở dạng thu nhỏ,… Từ những tiêu chí đó, ta có thể lựa chọn để đầu tư.
Cộng đồng
Có thể coi cộng đồng như là linh hồn của từng dự án. Một cộng đồng đông, hoạt động liên tục là một điểm cộng lớn khi chúng ta đánh giá một dự án NFT.
Phải hiểu, NFT hay cụ thể là các NFT PFP thường được dùng để thể hiện cá tính cá nhân của người sở hữu. Do đó, các dự án NFT có một lượng người dùng đông đảo, một cộng đồng lớn sẽ tạo nên một môi trường tuyệt vời để thỏa mãn nhu cầu trên. Ngoài ra, chính các thành viên trong cộng đồng cũng sẽ tự động thực hiện marketing truyền miệng cho dự án, thu hút thêm thành viên cho
Nhưng có một lưu ý rằng, con số follow tài khoản Twitter hay số member của Discord hoàn toàn có thể mua được. Nên để chắc chắn rằng dự án đó có cộng đồng thật sự, hãy dành thời gian để theo dõi lượng tương tác, chất lượng tương tác.
Đội ngũ phát triển
Một dự án thành công không thể thiếu bóng dáng của một đội ngũ tài năng đứng ở sau. Ảnh hưởng từ thị trường có thể là một biến số bất định, nhưng yếu tố con người từ dự án luôn là một biến số cố định.
Khi đánh giá, ta nên ưu tiên các dự án được phát triển bởi một đội ngũ có kinh nghiệm, trong ngành crypto hoặc ít nhất là các ngành nghệ thuật có liên quan đến tính chất của NFT.
Cách Marketing
Với cá nhân mình, đây là mảnh ghép quan trọng nhất để tạo nên một dự án NFT thành công. Nhưng thật khó để tìm ra được bí mật marketing của các dự án NFT đã thành công. Qua quá trình quan sát, mình đã rút ra được một số điều sau:
- Đánh vào nhu cầu thể hiện bản thân: Đây là thực sự là một insight rất đắt trong thời đại số hiện tại. Và thật ra, ai cũng biết điều này, nhưng không nhiều dự án sử dụng được insight này. Số ít dự án như Crypto Punks, Bored Ape đã sử dụng insight trên rất tốt bằng cách branding họ là một bộ sưu tập cao cấp, đắt tiền. Do đó, việc sở hữu NFT từ Crypto Punks hay Bored Ape là một cách PR bản thân không thể hiệu quá hơn.
- Khéo léo phối hợp inbound và outbound marketing: Nhìn vào các dự án làm marketing outbound quá đà (Cắn răng chạy quảng cáo, seeding,..), chúng ta, những nhà đầu tư, đều sẽ vô cùng khó chịu hay thậm chí có thái độ dè chừng. Trong khi đó, các dự án xịn xò sẽ biết cách phối hợp giữa 2 hình thức trên, nhưng sẽ tập trung vào inbound marketing hơn. Họ sẽ biết cách để trao giá trị cho cộng đồng, có thể bằng việc chia sẻ kiến thức thực tế, hay dành thời gian để tương tác với các thành viên. Mục đích ở đây là tạo một cộng đồng chất.
Hệ sinh thái
Như Bored Ape không chỉ là một bộ sưu tập, đây còn là cả một hệ sinh thái NFT. Các hệ sinh thái NFT có một số ưu điểm như chia sẻ nguồn thành viên cộng đồng, tăng ứng dụng cho NFT,… Và biết đâu, sẽ được đẩy giá :))
Blockchain
Nhìn tổng quan, chúng ta sẽ thấy, NFT chỉ thật sự bùng nổ trên một vài hệ sinh thái. Đó là ICP, Solana và Ethereum. Các hệ sinh thái khác vẫn có sự xuất hiện ở mảng NFT, rất nhiều là đằng khác, nhưng vẫn chưa thực sự sôi động.
Tổng kết
Nhìn qua một lượt, có rất nhiều tiêu chí để đánh giá một dự án NFT. Nhưng nên nhớ một điều mình đã đề cập ở đầu bài, NFT là một thị trường vô cùng mơ hồ. Các yếu tố mình liệt kê ở trên chỉ đóng vai trò như chiếc đèn pin rọi vào con đường mờ sương, chứ không phải là công thức thành công để sử dụng trong quá trình research.
Mình tin, sau một thời gian nghiên cứu, mỗi người sẽ có cho mình một công thức riêng. Với mình, có 2 yếu tố quan trọng nhất là cách thức marketing và cộng đồng. Các yếu tố còn lại chỉ cần nằm ở mức đủ.
Mindset khi đầu tư NFT
Nói về mindset đầu tư, có lẽ ta sẽ xét về các trường hợp ngắn, trung và dài hạn.
Theo mình, với tính biến động mạnh như hiện tại, chúng ta nên ưu tiên đầu tư ngắn hoặc trung hạn. Nên chọn những loại NFT có thể mang lại giá trị cho chúng ta trong quãng thời gian không quá lâu. Như các loại Mintpass hay các NFT có thể được airdrop. Vì thị trường đang trong giai đoạn khá bất ổn, cộng thêm đa phần các NFT hiện tại chưa có (hoặc không có) tính ứng dụng, hold lâu thì chỉ có đi vào lòng đất.
Nói như vậy không có nghĩa là không có lựa chọn đầu tư dài hạn với NFT. Một số NFT đặc biệt như các Land trong metaverse của Sandbox hay Decentraland là một ví dụ điển hình. Nhìn về một tương lai xa, khi metaverse được phổ cập rộng rãi, những Land NFT này mới thể hiện được giá trị cốt lõi. Rủi ro cao nhưng lợi nhuận đi kèm cũng sẽ khá hấp dẫn đấy.
Các website hỗ trợ đánh giá
Ngoài việc đánh giá một dự án theo các tiêu chí trên, mọi người có thể sử dụng thêm một số website hỗ trợ dưới đây.
Check ngày ra mắt, sắp ra mắt, keyword trendin,…:
Check giá mint: https://moby.gg/rankings
Check độ hiếm: https://raritysniper.com/
Kết luận
Chắc chắn, NFT vẫn còn một chặng đường dài để phát triển trong thời gian tới. Nhưng một cánh én nhỏ chẳng thể nào làm nên cả mùa xuân, phải có sự dịch chuyển đồng đều giữa các công nghệ AI, Big Data, Metaverse,… để tạo nên một không gian nơi NFT có thể tối đa hóa sức mạnh của mình.
Xét về cơ hội đầu tư, cần phải có một độ nhạy nhất định khi tham gia vào cuộc chơi NFT thời điểm này. Đôi khi cần cả một chút may mắn nữa. Nhưng cũng lưu ý đừng quá FOMO nhé, bởi thanh khoản NFT cũng là vấn đề mà mọi người cần lưu ý đấy.
Nếu anh em quan tâm đến các thông tin khác của thị trường và các dự án, hãy đăng ký và tham gia các nhóm, channel của CoinF dưới đây để được thảo luận cùng các admin và nhiều member khác trong cộng đồng: