Khi tìm hiểu các dự án hạ tầng Web3.0 về mảng dữ liệu sẽ thường xuyên bắt gặp thuật ngữ Oracle Blockchain. Trong bài viết này, mình sẽ cung cấp thông tin tổng quan và những điều cần biết về Oracle Blockchain. Hi vọng anh em có thể hiểu rõ hơn về thuật ngữ này cũng như các vấn đề cần giải quyết trong Oracle Blockchain. Từ đó, làm nền móng để tìm hiểu các dự án “Gem” mới trong tương lai.
Oracle Blockchain là gì?
Oracle Blockchain là các thực thể kết nối các blockchain với các hệ thống bên ngoài, cho phép các smart contract thực thi dựa trên các đầu vào đầu ra từ thế giới thực. Trong đó, Oracle là nguồn cung cấp dữ liệu có thể là phần mềm hoặc phần cứng có nhiệm vụ xác thực dữ liệu từ bên ngoài vào blockchain.
Oracles cung cấp cách giúp hệ sinh thái Web 3.0 truy cập các nguồn dữ liệu hiện có, hệ thống kế thừa và các tính toán nâng cao.
Mạng lưới Oracle phi tập trung (DONs) cho phép tạo ra các Smart Contract kết hợp, trong đó mã on-chain và cơ sở hạ tầng off-chain được kết hợp để hỗ trợ các ứng dụng phi tập trung nâng cao (dApp) phản ứng với các sự kiện trong thế giới thực và tương tác với các hệ thống truyền thống.
Hiểu đơn giản qua ví dụ sau: Hoàng và Thành cùng đặt cược vào một trận bóng đá. Mỗi người chọn 1 đội và đặt cược số tiền 20$ cho đội thắng. Tổng là 40$ sẽ được ký quỹ và khoá thông qua một Smart Contract. Khi trận đấu kết thúc, tiền sẽ được giải phóng và chuyển cho người thắng cuộc bằng cách thực thi smart contract. Để smart contract chuyển tiền cho người thắng cược thì cần phải có dữ liệu xác thực.
- Smart Contract sẽ yêu cầu một cơ chế Oracle để tìm kiếm kết quả chính xác ngoài chuỗi.
- Từ đây, Oracle sẽ truy vấn một API đáng tin cậy để xác định ai là người thắng cược.
- Sau đó phân phối đến blockchain một cách an toàn và dữ liệu đáng tin cậy.
Nếu không có oracle để chuyển tiếp dữ liệu sẽ không có cách nào mở khoá smart contract và hoàn thành giao dịch.
Tầm quan trọng của Oracle Blockchain
Hạn chế cơ bản của các smart contract là chúng không thể tương tác với dữ liệu và hệ thống bên ngoài môi trường blockchain gốc của chúng. Tài nguyên bên ngoài chuỗi được gọi là “off-chain” trong khi dữ liệu được lưu trên blockchain được là “on-chain”.
Như đã biết, blockchain được phát triển tách biệt với hệ thống bên ngoài, do đó, nó có được các đặc tính giá trị như sự đồng thuận mạnh mẽ về tính hợp lệ của các giao dịch của người dùng. Đồng thời, cũng ngăn chặn các cuộc tấn công kép và giảm thiểu thời gian chết của mạng.
Để tương tác an toàn với các hệ thống bên ngoài chuỗi từ blockchian yêu cầu một cơ sở hạ tầng bổ sung là “Oracle” để kết nối hai môi trường với nhau.
Vì vậy, Oracle sẽ giúp giải quyết vấn đề quan trọng hàng đầu trên blockchain. Phần lớn các trường hợp sử dụng smart contract như DeFi đều yêu cầu kiến thức, dữ liệu trong thế giới thực và các sự kiện xảy ra ngoài chuỗi.
Do đó, Oracle mở rộng các thoải thuận kỹ thuật số mà blockchain có thể hỗ trợ bằng cách cung cấp một cổng chung cho các tài nguyên ngoài chuỗi trong khi đó vẫn duy trì và đảm bảo được các thuộc tính bảo mật có giá trị của blockchain.
Việc kết hợp Oracles và các Smart contract sẽ giúp ích rất nhiều cho sự phát triển của các ngành công nghiệp như định giá tài sản cho tài chính, thông tin thời tiết cho bảo hiểm, cảm biến IoT cho chuỗi cung ứng, xác minh ID cho chính phủ và nhiều ứng dụng khác nữa…
Điều quan trọng nhất là cơ chế Oracle phải chính xác do dữ liệu Oracle cung cấp cho các blockchain sẽ trực tiếp xác định kết quả để thực thi cho smart contract đúng như mong đợi.
Vì sao cần triển khai Orcale phi tập trung?
Oracle tập trung không phải là khởi đầu cho các Dapp. Có một vài lý do nếu sử dụng cơ chế oracle tập trung để cung cấp dữ liệu cho smart contract sẽ xảy ra một vài vấn đề như sau:
- Khi có xảy ra các sự cố, hay oracle mất mạng sẽ không thể truy cập được vào dữ liệu cần thiết để thực thi.
- Nếu oracle đó bị hỏng thì dữ liệu phân phối trên chuỗi không chính xác. Dẫn đến smart contract thực thi sai
- Oracle tập trung sẽ dễ bị thao túng dữ liệu bởi cá nhân hay tổ chức nắm giữ.
- Ngoài ra, blockchain vận hành tự động hoá và không thể thay đổi nên khi kết quả của smart contract bị sai sẽ không sửa, xoá được. Trong giao dịch tài chính sẽ dẫn đến tiền của người dùng mất vĩnh viễn.
Để khắc phục các vấn đề oracle cần có oracle phi tập trung để ngăn chặn việc thao túng dữ liệu, đảm bảo cho dữ liệu được truyền tải chính xác và tin cậy.
Mạng Oracle phi tập trung được gọi tắt là DON, kết hợp nhiều nhà khai thác node oracle độc lập và nhiều nguồn dữ liệu đáng tin cậy để thiết lập phân quyền đầu cuối.
Chúng ta có thể xem xét các DON của Chainlink để hiểu rõ hơn mạng lưới này. Lấy ví dụ Chainlink Price Feeds của Chainlink kết hợp 3 lớp phân quyền – ở nguồn dữ liệu, nhà điều hành node riêng lẻ và cấp mạng oracle để loại bỏ bất kỳ điểm lỗi nào. Chainlink Price Feeds của Chainlink giúp bảo mật hàng chục tỷ đô la trên các hệ sinh thái có smart contract thông qua cách tiếp cận phân quyền nhiều lớp, đảm bảo smart contract có thể thực thi dữ liệu đầu vào một cách an toàn.
Các loại Oracle Blockchain
Có nhiều cách để phân loại oracle tuỳ thuộc và tính chất của oracle. Tuỳ vào từng trường hợp cụ thể mà một oracle cũng có thể thuộc nhiều loại để đáp ứng bài toàn thực của Dapp.
Oracle cung cấp dữ liệu
Đây là Oracle được sử dụng rộng rãi nhất hiện nay còn gọi là “Oracle đầu vào”. Do yêu cầu lấy dữ liệu là cần thiết trên mỗi Dapp nên Oracle loại này sẽ lấy dữ liệu ngoài chuỗi đưa và blockchain để thực thi các smartcontract.
Oracle trả dữ liệu
Oracle trả dữ liệu còn gọi là “Oracle đầu ra”. Cho phép các smart contract sau khi thực thi sẽ trả kết quả đến hệ thống ngoài chuỗi để kích hoạt các hành động diễn ra tiếp theo.
Loại Oracle này thường được ứng dụng trong việc thông báo của mạng ngân hàng khi thực hiện thanh toán, hoặc yêu cầu của các nhà cung cấp dữ kiệu lưu trữ dữ liệu hoặc kích hoạt các hệ thống IoT mở khoá sau khi nhận dược khoản thanh toán trên chuỗi.
Oracle chuỗi chéo (Cross-Chain)
Oracle chuỗi chéo cho phép tương tác để di chuyển dữ liệu và tài sản giữa các blockchian. Loại này có cơ chế khả năng đọc và ghi thông tin giữa các blockchain khác nhau. Điều này cho phéo sử dụng dữ liệu trên một chuỗi để kích hoạt một chuỗi khác hoặc di chuyển các tài sản trong chuỗi chéo.
Oracle hỗ trợ tính toán
Đây là Oracle được các Dapp sử dụng rộng rãi. Loại Oracle này sẽ tính toán ngoài chuỗi an toàn tuỳ theo bài toán nghiệp vụ của từng Dapp để cung cấp các dịch vụ phi tập trung. Những tính toán này khó có thể thực hiện được trên chuỗi do hạn chế về kỹ thuật, tài chính và pháp lý, tính bảo mật.
Use case của Oracle Blockchain
Các nhà phát triển sử dụng Oracles để xây dựng Dapp ngày càng giải quyết được nhiều vấn đề mà các trường hợp sử dụng trước đây của blockchain không xử lý được. Tuy vẫn còn một số tiềm ẩn rủi ro về dữ liệu chưa khai thác hết được nhưng vẫn đẫ có các trường hợp áp dựng thành công và phổ biến rộng rãi. Cụ thể:
DeFi
Hầu hết các Dapp trong hệ sinh thái DeFi (tài chính phi tập trung) đều cần sử dụng oracle để truy vấn dữ liệu tài chính về tài sản và thị trường từ thế giới thực.
Oracles giúp giải quyết các bài toán về việc xác định thông tin của người dùng Chẳng hạn, tại một sàn AMM Dex người dùng thực hiện thế chấp tài sản và vay tài sản. Hệ thống sẽ cần xác định về vị thế của người dùng, khả năng thế chấp do đó Oracles về giá sẽ dựa vào số liệu về thị trường tiền tệ phi tập trung để kiểm tra tài sản của người dùng có đủ điều kiện thế chấp hoặc đã đến lúc bị thanh lý hay chưa.
Bên cạnh đó, các nền tảng tài sản tổng hợp cũng sử dụng oracle giá để cố định giá trị của tokens với tài sản trong thế giới thực. Các nhà tạo lập thị trường tự động (AMM) sẽ sử dụng oracle giá để tập trung thanh khoản đúng với giá thị trường đang diễn ra từ đó sẽ cải thiện hiệu quả sử dụng vốn.
NFT và Gaming
Oracles cũng cho phép các trường hợp sử dụng phi tài chính cho các smart contract, chẳng hạn như NFT động. NFT động có thể thay đổi về hình thức, giá trị hoặc phân phối dựa trên các sự kiện bên ngoài như thời gian trong ngày hoặc thời tiết.
Ngoài ra, các phép toán tính toán được sử dụng để tạo ra sự ngẫu nhiên có thể xác minh được mà các dự án sau đó sử dụng để chỉ định các đặc điểm ngẫu nhiên cho NFT hoặc để chọn ngẫu nhiên người chiến thắng may mắn trong các đợt giảm NFT có nhu cầu cao.
Các ứng dụng trò chơi trên blockchain cũng sử dụng tính ngẫu nhiên có thể xác minh để tạo ra trải nghiệm chơi hấp dẫn hơn và không thể đoán trước được như sự xuất hiện của các hộp chiến lợi phẩm ngẫu nhiên hoặc lựa chọn nhân vật ngẫu nhiên trong một giải đấu.
Insurance (Bảo hiểm)
Smart contract về bảo hiểm cần sử dụng các quy tắc đầu vào để xác minh sự xuất hiện của các sự kiện có thể bảo hiểm trong quá trình xử lý yêu cầu, mở ra quyền truy cập vào các cảm biến vật lý, API web, hình ảnh vệ tinh và dữ liệu pháp lý.
Oracles đầu ra cũng có thể cung cấp các smart contract bảo hiểm cách để thực hiện thanh toán cho các yêu cầu bồi thường bằng cách sử dụng các blockchain khác hoặc mạng thanh toán truyền thống.
Doanh nghiệp
Oracles chuỗi chéo cung cấp cho các doanh nghiệp một phần mềm trung gian blockchain an toàn cho phép họ kết nối hệ thống phụ trợ của họ với bất kỳ mạng blockchain nào.
Khi làm như vậy, các hệ thống doanh nghiệp có thể đọc / ghi vào bất kỳ blockchain nào và thực hiện logic phức tạp về cách triển khai tài sản và dữ liệu trên các chuỗi và với các đối tác sử dụng cùng một mạng oracle.
Kết quả là các tổ chức có thể nhanh chóng tham gia các chuỗi khối có nhu cầu cao bởi các đối tác của họ và nhanh chóng tạo ra sự hỗ trợ cho các dịch vụ smart contract mà người dùng của họ muốn mà không cần phải dành thời gian và tài nguyên phát triển tích hợp với từng blockchain riêng lẻ.
Sự phát triển bền vững
Các smart contract kết hợp đang thúc đẩy tính bền vững về môi trường bằng cách tạo ra các động lực tốt hơn để tham gia vào các hoạt động xanh thông qua các kỹ thuật xác minh nâng cao về tác động thực sự của các sáng kiến xanh.
Oracles sẽ là một công cụ quan trọng để cung cấp các hợp đồng thông minh với dữ liệu môi trường từ các chỉ số cảm biến, hình ảnh vệ tinh và tính toán ML nâng cao, sau đó cho phép các smart contract phân phối phần thưởng cho những người thực hành trồng rừng hoặc tham gia vào việc tiêu dùng có ý thức.
Oracles cũng đang hỗ trợ nhiều hình thức tín chỉ carbon mới để bù đắp các tác động của biến đổi khí hậu.
Tổng kết
Oracles mở rộng khả năng của mạng blockchain bằng cách cung cấp quyền truy cập vào tất cả các tài nguyên bên ngoài cần thiết để khai thác các trường hợp sử dụng smart contract kết hợp hữu ích và nâng cao ngoài mã hóa đơn giản.
Tương tự như cách Internet mang lại sự thay đổi đáng kể trong cách trao đổi thông tin, các smart contract kết hợp do oracle cung cấp đang xác định lại cách xã hội trao đổi giá trị và thực thi các thỏa thuận hợp đồng.
Trên đây là những thông tin cần biết khi tìm hiểu về Oracle Blockchain. Bài viết có sử dụng nội dung dịch lại từ tài liệu của Chainlink. Anh em có thể xem bản tiếng anh tại đây
Nếu anh em quan tâm đến các thông tin khác của thị trường và các dự án, hãy đăng ký và tham gia các nhóm, channel của CoinF dưới đây để được thảo luận cùng các admin và nhiều member khác trong cộng đồng:
