Sự kiện trong những ngày vừa qua quả thật là một cú sốc đối với nhiều người, thậm chí kể cả là những nhà đầu tư lâu năm trong thị trường này. Mọi thứ đơn giản là chỉ diễn ra quá nhanh, nhanh đến mức chúng ta phải đặt ra câu hỏi là chuyện gì đã xảy ra? Một số người bắt đầu gọi FTX là Lehman Brothers của chu kỳ lần này, tất nhiên sẽ chả có ai nghĩ đến điều đó cách đây khoảng 1 tháng khi mà FTX và Sam vẫn đang đóng vai những người hùng đi giải cứu các công ty, nền tảng gặp khó khăn. Tuy nhiên, giờ đây FTX chuẩn bị sụp đổ Sam biến mất và người dùng thì không thể rút tiền được, cả thị trường rơi vào hỗn loạn và lo sợ trước một cơn khủng hoảng nữa có thể diễn ra trong thời gian tới

Nói chung thì sự sụp đổ của FTX có lẽ cũng không khác gì 3AC là mấy, quá tự tin và dựa dẫm vào tín dụng giá rẻ bằng cách thế chấp và định giá tài sản cao hơn và khi tiền rẻ dần biến mất và mọi thứ trở nên đắt đỏ thì tất cả sụp đổ. Bài viết dưới đây sẽ là những lý do dẫn đến sự phá sản của một trong những đế chế hùng mạnh nhất trong thị trường Crypto chỉ trong vỏn vẹn 1 tuần

Báo cáo tài chính bị leak từ Coindesk

Mọi thứ có lẽ bắt đầu từ việc một bài báo trên Coindesk tiết lộ về một bảng cân đối kế toán được cho là bị leak ra từ báo cáo lưu hành nội bộ của Alameda Research. Theo đó, tính đến ngày 30/6 thì tài sản của công ty lên đến 14,6 tỷ USD, trong đó  3,6 tỷ USD FTT “đã được mở khóa”. Tiếp đó, đứng thứ ba là 2,16 tỷ USD “FTT đang được thế chấp”. Ngoài ra, trong 8 tỷ USD nghĩa vụ nợ mà Alameda Research ghi nhận ở báo cáo, có đến 292 triệu USD là “FTT đang bị khóa”.

Những tài sản lớn khác thuộc quyền sở hữu của Alameda gồm 3,37 tỷ USD các token tiền mã hóa khác nhau và một lượng Solana (SOL) cũng khá đáng kể, gồm: 292 triệu USD SOL “đã được mở khóa”, 863 triệu USD SOL “đang bị khóa” cùng 41 triệu USD “SOL thế chấp”. Quỹ còn có 134 triệu USD tiền mặt và 2 tỷ USD “đầu tư vào chứng khoán”. Như vậy có thể thấy rằng phần lớn tài sản của Alameda là một đống FTT kém thanh khoản và một số shitcoin khác. Hãy cùng tìm hiểu vì sao FTT lại quan trọng đến vậy đối với đế chế FTX/Alameda như vậy nhé

FTX, Alameda Research & FTT

Theo như tokenomics của FTT, FTX cam kết sử dụng đến một phần ba phí giao dịch kiếm được trên sàn để mua lại FTT. Bên cạnh đó, SBF còn sở hữu phần lớn cổ phần của Alameda Research, trong khi đó lại liên tục pha loãng cổ phần của mình bên FTX. Như vậy có thể nói rằng một phần doanh thu của FTX đã được chuyển sang Alameda thông qua token FTT. Và do đó Alameda đã nắm được một lượng lớn token FTT cho các hoạt động market maker trên FTX cũng như là lượng FTT mua được khi FTT mở bán ICO, đó có lẽ là lí do vì sao họ nắm nhiều FTT đến vậy

Dù việc quỹ Alameda Research nắm giữ một lượng lớn FTT là không có vấn đề gì, song nó một lần nữa nêu bật lên mối quan hệ mật thiết giữa cái tên này với sàn giao dịch FTX. Cả hai đều có chung một nhà sáng lập là tỷ phú Sam Bankman-Fried, người đang đảm nhiệm chức vụ CEO FTX và là nhân vật gây tranh cãi trong thời gian qua vì đề xuất áp đặt quy định quản lý lên DeFi. Mọi người bắt đầu đặt câu hỏi rằng liệu FTX có cho Alameda vay tiền hay không? Và đặc biệt hơn nữa là tài sản thế chấp của Alameda có phải FTT hay không. Việc FTX cho Alameda vay tiền thực chất cũng không phải vấn đề gì quá lớn vì họ có quyền làm điều đó với lợi nhuận mà sàn giao dịch FTX kiếm được. Vấn đề nằm ở việc liệu FTX có lấy tài sản người dùng cho Alameda vay và sử dụng FTT như là tài sản thế chấp hay không. Hậu quả dễ dàng nhìn thấy nhất cho việc đó là khi token FTT giảm giá và với đống shitcoin kém thanh khoản trên bảng cân đối kế toán của Alameda thì liệu nó có khiến cho họ mất khả năng thanh toán cho FTX hay không? Và cuối cùng nếu tất cả những điều đó xảy ra, liệu SBF có một lần nữa sử dụng tài sản của người dùng để cứu Alameda hay không? Nhiều người nói rằng, thực chất Alameda đã gặp thiệt hại không nhỏ khi Three Arrows Capital phá sản nhưng họ lại được FTX cứu bằng cách cho vay tiền và dùng FTT làm tài sản thế chấp

Cú đấm của CZ

Sau đó, CZ bắt đầu tấn công khi đăng thông báo muốn bán một lượng lớn FTT, lấy lý do là bởi vì tình hình xấu của thị trường ở thời điểm hiện tại

Có lẽ khi đọc được bài viết từ Coindesk, CZ đã quyết định bán lượng FTT của mình có được khi FTX mua lại quyền sở hữu sàn từ Binance, Binance đã nhận được 2,1 tỷ USD dưới dạng FTT và BUSD. Mặc dù vẫn giữ giọng điệu ủng hộ FTX nhưng đã có lời qua tiếng lại giữa 2 vị tỷ phú này, giá FTT hiển nhiên cũng bắt đầu giảm mạnh ngay khi thông báo này được đưa ra

 

 

Tuy nhiên, khi CZ đưa ra những thông báo này, những người gửi tiền tại FTX bắt đầu lo sợ về việc sàn giao dịch này không đủ thanh khoản và đầu đổ xô đi rút tiền. Mọi người nhìn vào đống tài sản kém thanh khoản của Alameda và lo sợ rằng họ sẽ phá sản và liên đới đến FTX mặc dù trong quá khứ SBF đã luôn tuyên bố rằng đây là 2 công ty hoàn toàn độc lập và họ sẽ không sử dụng tài sản của khách hàng để đi đầu tư, thậm chí là vào trái phiếu chính phủ (1 loại tài sản được đánh giá là siêu an toàn)

Người dùng bắt đầu ồ ạt rút tiền khỏi FTX như là một hiệu ứng domino lan rộng, hàng tỷ đô tài sản đã bị rút khỏi FTX chỉ trong 2 ngày cuối tuần. Không chỉ có retail mà còn có các quỹ, các tổ chức tài chính cũng đồng loạt rút tiền khỏi sàn như Nexo và Jump Trading. Mặc dù Sam đã lên tiếng trấn an rằng tình hình của sàn vẫn ổn và họ vẫn xử lý thành công hàng tỷ đô giao dịch nạp rút cũng như là lên tiếng hoà giải với cả CZ nhưng mọi thứ đều không khả quan cho lắm.

Ngay khi sàn FTX có dấu hiệu dừng việc nạp rút của người dùng giá FTT lao dốc và khiến thị trường rơi vào hoảng loạn. Ngoài ra, có nhiều giả thuyết cho rằng Alameda Research đang phản bán tống bán tháo các đồng coin có trong danh mục đầu tư như SOL để trợ giá cho FTT, dẫn đến việc giá SOL cũng suy giảm nghiêm trọng

 

Dường như mọi thứ có thể ổn định trở lại khi giữa FTX và Binance có thể đi đến một thỏa thuận mua lại để bảo đảm lợi ích người dùng cũng như các khoản tiền gửi của khách hàng trên sàn. Tuy nhiên nó cũng cho thấy một vấn đề rằng tại thời điểm đó, FTX hoàn toàn không đủ khả năng để đáp ứng toàn bộ yêu cầu rút tiền của khách hàng, nếu không thì sao lại cần đến sự trợ giúp của Binance?

Bên cạnh đó, CZ dường như cũng ám chỉ đến việc FTX đã làm những việc không nên làm với các khoản tiền gửi của khách hàng và do đó khi sự kiện bankrun diễn ra, họ đã không thể xử lý tình huống đó.

 

 

Nhưng đến cuối cùng thì thương vụ này đã không thành công. Sau quá trình thẩm định, cộng với thông tin FTX dùng tiền khách hàng sai mục đích và bị Mỹ điều tra, Binance đã quyết định rút lại đề nghị mua FTX, họ nói rằng khoản nợ đã vượt quá khả năng. Tại thời điểm đó đã bắt đầu xuất hiện những tin đồn liên quan đến việc FTX đang lỗ đến 8 tỷ USD và đang phải vay mượn các tổ chức lớn để xoay xở nhưng không một ai đáp lại.

Sự sụp đổ của FTX

Khi mọi tin đồn bắt đầu lan ngày càng rộng, tâm thư của SBF, Nhà Trắng lên tiếng, FTX US tạm ngừng giao dịch mặc dù trước đó Sam đã tuyên bố rằng FTX US không liên quan đến sự việc lần này và vẫn hoạt động bình thường, tờ Reuters thậm chí còn khẳng định FTX đang trong quá trình kêu gọi 9,4 tỷ USD để khôi phục hoạt động. Thứ gì đến cũng phải đến, FTX tuyên bố phá sản, SBF tuyên bố từ chức CEO, cả quỹ đầu tư Alameda Research cùng hơn 130 công ty con trong mạng lưới FTX cũng đồng loạt phá sản. Một ngày tồi tệ đối với thị trường Crypto

Trong hồ sơ phá sản, FTX tuyên bố tài sản công ty nằm trong khoảng từ 10-50 tỷ USD, đồng thời số nghĩa vụ nợ cũng là 10-50 tỷ USD. CEO mới của công ty là John J. Ray III, một chuyên gia về phá sản và tái cấu trúc doanh nghiệp. Tài sản của tỷ phú Sam Bankman-Fried cũng giảm về mức 3$ sau tuyên bố phá sản.

Mặc dù trong hồ sơ phá sản, FTX kê khai số tài sản hiện tại lẫn nghĩa vụ nợ là trong khoảng 10-50 tỷ USD nhưng thực tế thì phần lớn là các token hệ Solana kém thanh khoản như 2,1 tỷ USD Serum (SRM), 543 triệu USD FTT, 616 triệu USD Maps.me (MAPS),… Vấn đề đặt ra là khả năng cao FTX sẽ không thể thanh lý những token này ở giá trị mà họ kê khai, dẫn đến việc tài sản thực tế của sàn có thể còn thấp hơn những gì được tuyên bố

Dù sao đi chăng nữa, đây cũng là một trong những vết nhơ lớn nhất trong lịch sử thị trường Crypto và có lẽ chúng ta vẫn sẽ chưa thấy hết được toàn bộ hệ luỵ của sự kiện này sẽ ảnh hưởng tồi tệ hơn thế nào nữa trong tương lai

Thất bại của Alameda Research

Một trong những nguyên nhân dẫn đến việc FTX phải chịu khoản lỗ lên đến 10 tỷ USD và mất khả năng thanh toán cho người dùng là bởi vì Alameda Research, sự thất bại trong các quyết định đầu tư và cho vay của quỹ này đã dẫn đến việc buộc FTX phải nhảy vào cứu. Vào sáng ngày 12/11, báo Reuters dẫn nguồn tin nội bộ của FTX tuyên bố sàn có một cơ chế “cửa hậu”, cho phép ông Sam Bankman-Fried chuyển tiền người dùng ra ngoài tùy ý. Số tiền đã bị “rút ruột” là 10 tỷ USD, trong đó 8 tỷ được mang cho Alameda sử dụng. Đổi lại, Alameda Research sẽ thế chấp khoản vay bằng chính token FTT và 7,6% cổ phần trên sàn giao dịch Robinhood

Hồi tháng 6/2022 Alameda Research được cho là có một thỏa thuận cho vay trị giá 500 triệu USD với Voyager Digital, công ty cho vay crypto đã tuyên bố phá sản vào tháng 07/2022 do chịu ảnh hưởng trực tiếp khi 3AC phá sản. Kể từ đó mà Alameda bắt đầu gặp khó khăn, ta có thể thấy sự sụp đổ dây chuyền rõ ràng ở đây, Alameda gặp khó khăn FTX lấy tiền người dùng và cho phép thế chấp bằng FTT, Alameda tiếp tục thua lỗ, CZ tuyên bố chuẩn bị bán FTT khiến FTT dump và FTX mất khả năng thanh toán cho người dùng. Chính chuỗi các sự kiện này đã đánh sập cả một đế chế hùng mạnh trong ngành công nghiệp Crypto chỉ trong vỏn vẹn 1 tuần

Tổng kết

Sự kiện FTX vỡ nợ và buộc phải phá sản là một trong những sự kiện tồi tệ nhất trong lịch sử sự kiện Crypto, chỉ mới cách đây không lâu chúng ta vừa mới chứng kiến sự sụp đổ của đế chế Luna – UST và hàng loạt các quỹ lớn và giờ đây lại đến lượt một trong những sàn giao dịch hàng đầu thế giới. Một bài học và cũng là một ví dụ rõ ràng nhất cho sự khốc liệt của thị trường này. Hiện tại vẫn chưa thể thấy được hệ luỵ của sự sụp đổ này sẽ tàn khốc đến mức nào và ảnh hưởng đến thị trường ra sao trong thời gian tới, FTX không phải sàn giao dịch lớn đầu tiên sụp đổ và sẽ không phải sàn giao dịch cuối cùng sụp đổ nhưng mình tin là Crypto vẫn sẽ phát triển. Vượt qua được cơn bão này, chúng ta sẽ thấy được cầu vồng sau cơn mưa. “Sam destroyed FTX, not Crypto”