Như mình đã từng nói nhiều lần trong các bài viết trước, The Merge là một sự kiện rất quan trọng đối với Ethereum vì nó đánh dấu một kỷ nguyên phát triển mới của blockchain hàng đầu trên thị trường này trên chặng đường tiến đến 100.000 TPS, đồng thời có thể biến ETH trở thành một loại tài sản có nguồn cung giảm phát nhờ vào việc kết hợp với cơ chế đốt EIP-1559. Vậy thì chính xác điều này sẽ diễn ra như thế nào? Cách đây ít hôm, một token tên XEN đã khiến cộng đồng trở nên fomo tới mức trả gần 1,8 triệu USD phí giao dịch trong khi dự án chỉ có vốn hoá vỏn vẹn 500.000 USD, qua đó đẩy phí gas trên mạng lưới tăng cao và khiến ETH trở nên giảm phát (deflation). Đấy là chúng ta đang trải qua giai đoạn Bear Market đầy khắc nghiệt, tưởng tượng nếu nó xảy ra khi thị trường đang trong giai đoạn hưng phấn thì sẽ ra sao.

Vậy nên, hôm nay hãy cùng mình tìm hiểu về cơ chế emission ở thời điểm hiện tại của Ethereum và dự phóng nó trong tương lai nhé

Tổng quan

Về cơ bản, khác với BTC, ETH là token có nguồn cung vô hạn do mạng lưới có thể in thêm để làm phần thưởng cho các thợ đào hoặc validator làm nhiệm vụ bảo mật và xác thực giao dịch. Trước sự kiện The Merge, lượng ETH được in thêm đến từ 2 nguồn chính, đó là Execution Layer (Ethereum PoW) và Consensus Layer (Beacon Chain). Sau The Merge, với việc loại bỏ vai trò của các thợ đào và thay thế bằng các validator khi Ethereum chuyển từ cơ chế đồng thuận PoW sang PoS, nguồn cung ETH tăng thêm đến từ Execution Layer sẽ bằng 0, điều này mình sẽ nói rõ hơn ở các phần sau

Nói một cách trực quan và dễ hiểu hơn bằng số liệu thì có thể tóm gọn như sau:

Trước The Merge 

• Mining reward: khoảng 13.000 ETH/ngày
• Staking reward: khoảng 1.600 Eth/ngày 

Sau The Merge

• Staking reward: khoảng 1.600 ETH/ngày

Như vậy ta có thể thấy rằng việc thay thế vai trò của các thợ đào bằng các validator đã khiến cho lượng ETH in ra thêm giảm đến 90%. Bên cạnh đó việc kết hợp với cơ chế đốt EIP-1559, nếu Ethereum có mức phí gas duy trì ở mức 16 gwei thì sẽ có ít nhất khoảng 1.600 ETH được đem đốt mỗi ngày, như vậy điều này có thể khiến tỷ lệ lạm phát của ETH hằng năm giảm về 0 thậm chí giảm phát kể từ The Merge

Trên đây là những ý chính và số liệu tổng quan trong bài viết, dưới đây mình sẽ đi sâu vào một chút, nhưng nhìn chung lượng ETH tăng thêm cho dù ở giai đoạn nào cũng sẽ được tính bằng công thức sau:

New Production = New ETH Produced – ETH Burnt

EIP-1559

EIP-1559 – Ethereum Improvement Proposal 1559 là một cải tiến trên Ethereum được triển khai trong bản cập nhật London 2021 làm thay đổi cơ chế tính phí giao dịch tại thời điểm đó. Để có thể hiểu rõ hơn về tác động của EIP-1559 đối với phí gas trên Ethereum, trước tiên hãy cùng nhìn lại mô hình tính phí trước đây của mạng lưới này

Mô hình phí trước đây của Ethereum dựa trên cơ chế đấu giá đơn giản, hiểu đơn giản là đấu giá theo giá thầu đầu tiên mà người dùng muốn trả để giao dịch của họ được chọn bởi thợ đào.Điều này được thực hiện bằng cách gửi một gas price mà họ sẵn sàng trả cho một giao dịch cụ thể. Các thợ đào sau đó sẽ có xu hướng lựa chọn các giao dịch có phí gas từ cao đến thấp để tối ưu hoá lợi nhuận

Rõ ràng, việc này có thể khá kém hiệu quả và thường dẫn đến người dùng trả quá nhiều tiền cho các giao dịch của họ, mô hình này cũng tác động khá tiêu cực đến các Client Applications như Metamask,… hoặc một số người dùng cố tình trả phí gas cao hơn bình thường để thực hiện giao dịch nhanh hơn

EIP-1559 được triển khai trên Ethereum Mainnet vào ngày 5/8/2021, nó thay đổi cơ chế tính phí giao dịch trở nên phức tạp hơn cơ chế đấu giá lúc trước nhưng sẽ khiến phí gas trở nên dễ tính toán trước hơn. 

Cụ thể, EIP-1559 sẽ giới thiệu 2 khái niệm mới là “Base fee” và “Priority fee” trong phí giao dịch được thực hiện. Base fee sẽ là mức phí đại diện cho khoản chi phí tối thiểu phải trả cho mỗi giao dịch và có thể biến động lên xuống tùy vào tình trạng tắc nghẽn của mạng lưới thời điểm đó. Priority fee hay Tip sẽ là mức phí người dùng thêm vào để khuyến khích các thợ đào hoặc các validator ưu tiên thực hiện giao dịch của họ trước

Như vậy, nếu người dùng trả phí gas thấp hơn Base fee thì giao dịch của họ sẽ không được thực hiện và nếu muốn giao dịch của mình được thực hiện nhanh hơn thì họ sẽ đẩy Priority fee của mình lên. Phần Base fee sẽ bị đốt khỏi mạng lưới và phần thưởng cho các validator hoặc thợ đào sẽ là Priority fee 

Ở thời điểm hiện tại, tỷ lệ Base fee/ Total fee đang ở mức khoảng 85% – 90%, tức là nếu người dùng trả 10$ ETH cho 1 giao dịch thì có đến 9$ sẽ bị đốt khỏi mạng lưới và 1$ sẽ được trả cho các thợ đào hoặc validator. Tính tới thời điểm hiện tại, EIP-1559 đã đốt được khoảng 2,7 triệu ETH, tức là khoảng 2,3 triệu ETH mỗi năm khỏi nguồn cung và là một phần quan trọng không thể thiểu có thể biến ETH trở nên giảm phát trong tương lai

EIP-1559 còn có nhiều đặc điểm khác nhưng trong phần này mình sẽ chỉ nhấn mạnh một số ý chính có liên quan đến các phần tiếp theo

Trước The Merge

Execution Layer 

Trước The Merge, Ethereum vẫn đang hoạt động với cơ chế đồng thuận PoW và các thợ đào chỉ có thể được trả thưởng khi họ là người đầu tiên giải được các block tiếp theo. Kể từ bản cập nhật Constantinople vào năm 2019, mức thưởng đã giảm từ 3 ETH/block xuống còn 2 ETH/block, với thời gian tạo các block mới trong khoảng từ 13s – 13,5s. Cụ thể: 

Có khoảng 2,08 ETH được in thêm ra mỗi 13,3s, tương đương với khoảng 4,9 triệu ETH được in ra mỗi năm. Với nguồn cung ETH tại thời điểm trước The Merge rơi vào khoảng 120 triệu ETH thì con số này sẽ xấp xỉ mức lạm phát hàng năm khoảng 4,1% 

Consensus Layer

Trước The Merge thì Consensus Layer là Beacon Chain chính thức đi vào hoạt động kể từ tháng 12/2020 và là một blockchain trống chạy bằng cơ chế đồng thuận PoS. Người dùng cần deposit ít nhất 32 ETH để có thể trở thành validator và sẽ không thể rút ra được kể cả sau The Merge. Họ sẽ phải đợi ít nhất là cho tới bản nâng cấp Shanghai sẽ được triển khai vào năm sau, tức là khoảng 6 đến 12 tháng nữa

Validator trên Beacon Chain sẽ nhận thưởng bằng ETH như là staking reward trước The Merge. Phần thưởng sẽ được làm mới và phân phối sau mỗi epoch (khoảng 6,4 phút) và tất nhiên sẽ thấp hơn mức thưởng dành cho các thợ đào vì việc trở thành validator và xác thực giao dịch về cơ bản sẽ không tốn kém quá nhiều chi phí như việc trở thành các thợ đào 

Với khoảng 13,7 triệu ETH được stake trên Beacon Chain vào thời điểm trước The Merge và mức APR rơi vào khoảng 4,2 % thì mỗi ngày có khoảng 1.600 ETH mới được in ra tương đương với khoảng 580.000 ETH mới được in ra mỗi năm. Tỷ lệ lạm phát ETH sẽ rơi vào khoảng 0,49%

Total 

Vậy tổng kết lại, trước The Merge mỗi năm sẽ có khoảng 5,5 triệu ETH được in ra mỗi năm và kết hợp với cơ chế đốt EIP-1559 mỗi năm đốt khoảng 2,3 triệu ETH thì lượng ETH được bổ sung vào nguồn cung mỗi năm sẽ khoảng 3,3 triệu ETH, tương đương với tỷ lệ lạm phát khoảng 2,75% 

Sau The Merge

Execution Layer 

Việc thay đổi cơ chế đồng thuận từ PoW sang PoS của Ethereum đã ảnh hướng rất nhiều lên tỷ lệ lạm phát hằng năm của Ethereum. Cụ thể việc loại bỏ vai trò của các thợ đào thay bằng các validator khiến lượng ETH được in ra chỉ có thể thông qua việc staking, khái niệm block reward của các thợ đào trước kia sẽ không còn nữa. Nên sẽ không còn ETH mới được sinh ra trên Execution Layer nữa sau The Merge

Consensus Layer

Trái lại, tỷ lệ lạm phát ETH trên Consensus Layer lại không có quá nhiều sự thay đổi sau The Merge. Điều phải lưu ý là lượng ETH đã được đem stake cùng với APR được trả cho các validator đều sẽ bị khóa hoàn toàn cho tới ít nhất là khi bản nâng cấp Shanghai được triển khai trong khoảng từ 6 đến 12 tháng nữa. Như vậy có nghĩa là mặc dù vẫn có ETH mới được in ra nhưng về cơ bản nó vẫn bị lock và không hề có lực xả ra thị trường

Ở thời điểm hiện tại, đang có khoảng gần 15 triệu ETH đang được stake của hơn 440k validator và mức APR 4% thì mỗi năm sẽ có khoảng 600.000 ETH được in thêm (dù vẫn bị khoá), tương đương với tỷ lệ lạm phát khoảng 0,49% 

Total 

Như vậy, sau The Merge nguồn cung ETH được in thêm hàng năm sẽ có thể giảm đến 90% so với lúc trước. Khi thị trường có đà hồi phục tăng trưởng, đây sẽ là một yếu tố rất quan trọng giúp đẩy giá ETH tăng mạnh khi không còn áp lực xả từ các thợ đào như trước nữa

Bên cạnh đó, khá khó để có thể ước lượng được phí gas sẽ thế nào trong giai đoạn thị trường sắp tới cũng như khi thị trường tăng trưởng mạnh trở lại. Như mình đã nói, với cơ chế đốt EIP-1559, chỉ cần phí gas dao động ở mức 16 gwei thì về lý thuyết lượng ETH được bổ sung hằng năm vào nguồn cung sẽ tiệm cận 0 thậm chí là trở nên giảm phát. Chúng ta đều nhớ thị trường điên rồ thế nào trong 2 năm tăng trưởng khủng khiếp vừa qua.

The end 

Được rồi, bài viết đến đây thôi. Một chủ đề mà mình nghĩ là khá thú vị mà mình muốn chia sẻ với anh em. Hy vọng qua bài viết này anh em sẽ có thêm những kiến thức bổ ích cho bản thân.